Kolory Pantone – Zastosowanie i Przygotowanie do Druku

Niejednokrotnie słyszałeś na pewno o palecie kolorów Pantone. Czym tak właściwie charakteryzują się te kolory i czym różnią się od znanego nam dobrze CMYKa? Dlaczego mamy stosować jakieś dodatkowe farby, kiedy przecież możemy uzyskać każdy kolor jaki tylko chcemy mieszając składowe Cyan, Magenta, Yellow oraz Black (Key)? Sam kilkakrotnie zadawałem sobie te pytania zanim w moje ręce trafił wzornik kolorów Pantone i nim zacząłem regularnie z niego korzystać.

Nim jednak przejdziemy do szczegółów, powiem najpierw kto chciał utrudnić nam grafikom życie i wymyślił paletę kilkuset dodatkowych kolorów – jakby tych czterech CMYKowych barw było mało…

Otóż  paleta Pantone to skala kolorów opracowana przez amerykańską firmę Pantone inc. Wbrew temu co napisałem wyżej paleta jest niezmiernie pomocna, ale o tym później. Kolory Pantone oznaczane są numerami (np. 485C) z oznaczeniami dodatkowymi takimi jak fluorescencja, połysk itp. Podstawowa skala opisuje aż 1761 kolorów. Powstają one poprzez zmieszanie 18 pigmentów (w tym białego i czarnego). Należy pamiętać, że ich odwzorowanie na skalach CMYK i RGB nie jest oczywiste. Więc to co widzimy nawet na najlepiej skalibrowanym monitorze nie będzie wierne kolorystycznie materiałom drukowanym – o tym również potem.

DLACZEGO STOSUJEMY PALETĘ PANTONE.

Lata temu,kiedy rozpoczynałem pracę w zawodzie projektanta graficznego, kolega z za biurka obok zapytał: „Jak myślisz, z ilu kolorów wykonany jest ten nadruk?” Od razu pomyślałem, że to głupie pytanie. Wiadomo przecież, że z czterech. Przecież to druk więc został wymalowany CMYKiem (Cyan, Magenta, Yellow, blacK). Jak się potem okazało, do nadrukowania projektu, którego dotyczyło pytanie użyto aż siedmiu różnych kolorów. Dlaczego? Nadruk został wykonany na przeźroczystym podłożu ponieważ było to opakowanie foliowe. Aby zatem kolory były widoczne należało najpierw nadrukować białą podlewkę. Biała farba to już jest jeden kolor. Następnie na białe tło zostały położone cztery kolory z palety CMYK – razem dało to 5 kolorów. Dwa pozostałe kolory zostały wykorzystane do nadrukowania logo Klienta. Były to właśnie kolory z palety Pantone – zielony i czerwony. To samo logo zawsze było drukowane za pomocą tych samych dwóch Pantonów. Na opakowaniach, broszurach, katalogach wykonywanych dla tego właśnie klienta stosowaliśmy zawsze te konkretne dwa kolory w celu zachowania spójności kolorystyki marki. Dzięki zastosowaniu kolorów Pantone, barwy logo były wszędzie identyczne. Nie uzyskali byśmy takiego efektu, gdybyśmy tworzyli nadruki logotypu wyłącznie z CMYKa. Każda drukarnia drukuje inaczej, stosuje farby od różnych dostawców, nie mówiąc już o maszynach, podłożu i podawaniu pigmentu. Natomiast  farby pantonowskie, spełniające normy i ścisłe standardy, zawsze lub prawie zawsze mają taki sam odcień. Jednak zachowanie kolorystyki nie jest jedynym powodem ich stosowania.

Projektując nadruk używamy kolorów Pantone również po to, aby uniknąć efektów złego spasowania form drukowych w przypadku druku offsetowego lub na przykład flexodruku. Kiedy zaprojektujemy drobny, np brązowy tekst pisany cienkim krojem pisma, może on wyglądać nieczytelnie, kiedy zostanie wydrukowany przy pomocy zmieszania barw CMYK. Jak wspomniałem, istnieje ryzyko przesunięcia form odpowiadających za nadrukowanie każdej składowej barwy z osobna i niepożądany efekt może wyglądać np tak:

Co innego jeśli użyjemy brązowego koloru dobierając go z palety Pantone. Brązowy kolor w tym wypadku nakładany jest na podłoże za pomocą jednej formy drukowej jako jeden osobny kolor, więc nie ma możliwości przesunięcia się którejkolwiek składowej jak w przypadku palety CMYK. Tekst na finalnym wydruku będzie wtedy ostry i czytelny:

Jeśli natomiast piszemy biały tekst „wybierając” go w innym kolorze czyli tworzymy tekst w kontrze, warto pamiętać, aby kolor tła również był dobrany z palety Pantone. Również unikniemy niechcianych CMYKowych efektów, które w tym wypadku mogłyby wyglądać tak:

Pantony wykorzystuje się również do uszlachetniania nadruków np w specjalne kolory jak choćby złoty. W palecie znajdziemy bardzo metaliczne, połyskujące kolory, imitujące np złoto czy srebro, które dodatkowo uatrakcyjniają wydruk. Warto czasem pokusić się o zaprezentowanie klientowi takiego rozwiązania.

WZORNIK KOLORÓW PANTONE (PANTONIARKA)

Jak wspomniałem na wstępie, odwzorowanie Pantonów w skalach CMYK i RGB nie jest oczywiste. Dobierając Pantony w programie graficznym absolutnie nie wolno nam polegać na tym co pokazuje monitor komputera. Koniecznie musimy zaopatrzyć się w fizycznie wydrukowany, certyfikowany wzornik kolorów Pantone i na jego podstawie dobierać kolory do naszych projektów. Decydując się na konkretne barwy ze wzornika, musimy oglądać je przy jasnym świetle dziennym. Kilka lat temu Firma Pantone inc. przygotowała system przypisujący poszczególnym kolorom ich odpowiedniki w RGB i w CMYKu, ale zrezygnowano z tego rozwiązania. Dlatego posiadanie wzornika jest niezbędne, a koszt wynosi kilkaset złotych, które warto zainwestować, aby wiedzieć z jakimi kolorami mamy do czynienia.  Agencje reklamowe oraz drukarnie wyposażane są we wzorniki wg poniższego zestawienia, używane zależnie od podłoża druku:

• Pan­tone For­mula Guide Coated (pod­łoże powlekane)
• Pan­tone For­mula Guide Unco­ated (pod­łoże niepowlekane)
• Pan­tone For­mula Guide Matte (pod­łoże matowe)
• Pan­tone Color Bridge Coated Euro (porów­na­nie kolo­rów Pan­tone i CMYK)
• Pan­tone 4-color pro­cess guide coated (pod­łoże powlekane)
• Pan­tone 4-color pro­cess guide unco­ated (pod­łoże niepowlekane)

Potocznie Wzorniki nazywane są „Pantoniarkami”. Są bardzo łatwo dostępne. Minus jest taki, że kolory wycierają się od intensywnego użytkowania wzorników i wypada je wymieniać co jakiś czas.

KOLORY PANTONE W APLIKACJACH GRAFICZNYCH

W aplikacji Adobe Illustrator możemy tworzyć projekty z przeznaczeniem do druku używając kolorów z palety Pantone. Aby wywołać okno z biblioteką Pantonów przejdź do menu głównego, wybierz Okno (Window), następnie z rozwiniętej listy wybierz Bibliotekę próbek (Swatch Library). Potem z kolejnej listy wybierz Książkę kolorów (Color Book). Następnie wywołaj jedną z dostępnych palet Pantone zależnie od podłoża, na którym będzie drukowany Twój projekt. Wybieraj kolory do swoich projektów, jednocześnie sprawdzając jak wyglądają one w rzeczywistości na wzorniku.

W programie Adobe InDesign wygląda to troszkę inaczej. Aby skorzystać z Pantonów musimy przejść do Panelu Próbki (Swatches). Następnie należy wybrać ikonkę opcji w prawym górnym rogu panelu. Z rozwiniętej listy opcji wybierz „Nowa próbka koloru” (New Color Swatch). W oknie dialogowym ustaw typ koloru na dodatkowy, następnie rozwiń listę trybów koloru i odszukaj interesującą Cię paletę Pantone.

W Adobe Photoshop wygląda to jeszcze inaczej. Zaznaczmy obszar naszego Projektu, który ma zostać wypełniony konkretnym Pantonem. Przejdźmy do panelu Kanały (Channels). Następnie należy wybrać ikonkę opcji w prawym górnym rogu panelu. Z rozwiniętej listy wybierz Nowy Kanał Koloru Dodatkowego (New Spot Channel). W oknie, które się pojawi możemy wpisać numer koloru lub kliknąć na miniaturkę barwy co przeniesie nas do biblioteki kolorów Pantone i nie tylko.

OGRANICZENIA?

W druku zawsze są jakieś ograniczenia. Nie wolno nam tworzyć projektu z wykorzystaniem np trzydziestu różnych Pantonów naraz. Maszyny drukujące zazwyczaj drukują maksymalnie do ośmiu kolorów. Są i maszyny posiadające więcej zespołów drukujących, ale im więcej kolorów jest do nadrukowania tym większy koszt produkcji. Zazwyczaj  będzie to wyglądało tak, że będziesz tworzył projekt w CMYKu (cztery kolory) plus jakieś dodatki w postaci na przykład logo z jednego czy dwóch kolorów Pantone. Możemy również tworzyć bardzo proste grafiki złożone wyłącznie z kilku Pantonów.

Mamy również możliwość rastrowania tych kolorów. Czyli możemy tworzyć przejścia gradientowe. Ale uwaga! Mogą to być tylko przejścia pomiędzy jaśniejszym, a ciemniejszym odcieniem tego samego koloru Pantone. Przejście pomiędzy dwoma różnymi kolorami mogłoby bardzo różnie wyjść w druku. Lepiej nie ryzykować z takimi eksperymentami. Odcieniem koloru możemy sterować za pomocą suwaka Tinty lub Opacity balansując pomiędzy wartościami 0 – 100%. Jest on zawsze dostępny podczas wybierania kolorów w wyżej wymienionych aplikacjach.

NA KONIEC

Na pewno zadajesz sobie teraz pytanie, który wzornik Pantone kupić. Ja przez kilka lat korzystałem ze wzornika HUBER. Obejmował on zarówno paletę Pantone Solid Coated oraz Uncoated. Niestety po tych kilku latach wytarł się troszkę i zniszczył więc pewnie już najwyższy czas na wymianę. Jak wspomniałem koszt takiej „Pantoniarki” to kilkaset złotych. Można zredukować ten koszt kupując tańszy wzornik, okrojony tylko do Palety Coated lub tylko Uncoated. Czym natomiast różnią się te dwie palety? Pantone Solid Coated to kolory przeznaczone do druku na podłożach powlekanych, grubszych papierach, foliach, podłożach połyskujących itp. Natomiast Uncoated drukowane są na podłożach niepowlekanych czyli na tak zwanych papierach gazetowych, które przyjmują mniejszą ilość farby. Zatem wzornik musisz dobrać według własnych potrzeb. Najbardziej uniwersalna będzie Pantoniarka, w której jest kilka palet, ale jak wspomniałem determinuje to większe koszta.

Zatem zaopatrz się we wzornik, dowiedz się ile kolorów drukarnia jest w stanie położyć, zaproponuj klientowi ciekawe kolory (np złoty Pantone 871C) i do dzieła! 🙂

Pozdrawiam

Michał Wedlechowicz